Biohacking helpt niet tegen long covid
Onlangs publiceerde het BD een artikel met als kop: ‘’Door long covid zag Sandra (34) het leven niet meer zitten, tot ze biohacking ontdekte.’’ In deze titel wordt de suggestie gewekt dat biohacking long covid kan verhelpen, maar nergens in het artikel wordt dit hard gemaakt. Het ontbreekt aan nuances en kritische vragen in dit artikel. Misschien omdat Sandra Bats zelf bij het BD heeft gewerkt? Ook lezen we nergens dat Sandra Bats geld verdient met dit thema. Hieronder staan alle fouten opgesomd.
1. Onduidelijke definitie van biohacking
Ten eerste wordt er geen duidelijke definitie gegeven van wat biohacking is. Sandra geeft zelf een nogal brede definitie (‘’experimenteren met wat je aankan’’). Er zijn online veel definities te vinden, maar in essentie gaat het over het optimaliseren van je gezondheid door allerlei, soms kleine, aanpassingen in je leven te doen op bijvoorbeeld het gebied van voeding, beweging, slaap enzovoort. Dit wordt nergens genoemd en leken kunnen daarom snel afhaken.
2. Onduidelijkheid over de aard van de therapieën
Dan nog wordt er gesproken over ‘tig therapieën’ die niet hebben geholpen. Ook hierbij geldt dat het onduidelijk is wat voor therapieën dit zijn. Gaat dit om therapieën die door de huisarts zijn geadviseerd of gaat dit om therapieën in het alternatieve gezondheidscircuit? Het effect van die laatste wordt door sommigen in twijfel getrokken op basis van weinig wetenschappelijk bewijs. En waarom hebben die therapieën niet geholpen? Dit wordt niet benoemd. Onder het artikel dat Sandra herplaatst op haar Instagram, wordt gereageerd door een ander account: ‘’Dankjewel voor je verhaal, zoooo herkenbaar. Zelf ook met alle therapieën gestopt en iedere dag gaan wandelen.’’ Met welke therapieën is ze gestopt? Gaat dit over medische adviezen negeren?
3. Simplificatie van long covid
Long covid wordt in het artikel al snel weggezet als iets waarvan je kan beslissen of je het wel of niet hebt. Dat onder het nom van: als je denkt dat je ziekt ben, ben je vaak ook ziek. Oftewel: alles, ook gezondheid, is maakbaar. Dit kan kwetsend opgevat worden door andere mensen die te maken hebben met long covid. Er is immers geen bewezen behandeling tegen long covid, zo blijkt uit onderzoek van het UMC Utrecht. Bovendien laat de journalist die dit verhaal schreef de vraag liggen of Sandra daadwerkelijk minder klachten heeft of dat Sandra haarzelf heeft overtuigd geen klachten meer te hebben. Oftewel: speelt er hier een placebo-effect?
4. Gebrek aan nuance over biohacking
Er ontbreekt nuance, want sommigen vinden biohacken onzin. Er zijn mensen, zoals wetenshapsjournalist Adriaan ter Braack, die zeggen dat je jouw gezondheid alleen kan optimaliseren door goed te slapen, goed te eten, te bewegen, enzovoort. Deze nuance of kritische kantnoot wordt niet benoemd. In plaats daarvan is mevrouw Bats vrijuit om te zeggen wat ze wilt. Ook de nuance dat koud douchen, een carnivoor dieet en toegevoegde suikers onderwerpen zijn waar mensen andere meningen over kunnen hebben, wordt niet benoemd.
5. Tegenstrijdigheid over effectiviteit van biohacking
Het is onduidelijk of hier nu wordt beweerd dat biohacking werkt of niet. In de kop wordt beweerd van wel, maar even later in de tekst wordt benoemd dat haar leefstijlveranderingen ‘’voor geen meter’’ hielpen. Helpt het nu wel of niet? Overigens wordt er in dezelfde passage waarin wordt beweerd dat het voor geen meter hielp benoemd dat ze wel aan wilt geven aan andere long-covidpatiënten dat er licht is aan het eind van de tunnel. Wat wordt hiermee bedoeld? Toch maar biohacken? Op Instagram schrijft ze overigens dat ze wél genezen is, maar in het artikel wordt geschreven dat ze nog steeds problemen ervaart. Er wordt ook genoemd dat haar geloof in God haar door de dagen heeft getild. Wie zegt dus dat al het biohacken haar meer energie heeft gegeven? Misschien heeft ze wel meer energie door haar inspiratie uit God. Daarnaast wordt biohacken in verband gebracht met het beter functioneren van het lichaam. Waar hier echter ook niet de nadruk opgelegd wordt, is dat Sandra is gaan sporten. Het zou ook goed kunnen dat Sandra zich goed voelt, zich fitter voelt en meer kan doen, omdat ze is wezen sporten. Dat zou niks met biohacken te maken hoeven te hebben.
6. Effect van supplementen blijft onzeker
Dan is het onduidelijk of de supplementen die ze gebruikte nu hebben geholpen of niet. Supplementen zijn namelijk vaak verbonden aan biohacking. Dit om, volgens biohacking, de ‘optimale waardes’ in je lichaam te realiseren. In het onderschrift van een foto waarin ze staat opgesteld met al haar pillen en voedingssupplementen (28 potjes) lees je echter: ‘’Sandra Bats met al haar pillen en voedingssupplementen. Allemaal bedoeld om haar zo goed mogelijk om te laten gaan met long covid, maar na de zoveelste teleurstelling besloot ze haar leven radicaal om te gooien.’’ Wordt hier nu gezegd dat de supplementen niet hebben geholpen? En hoe staat dat in verhouding met biohacking, waar supplementen dus vaak aan verbonden zijn? Hier wordt ook niet dieper op ingegaan.
7. Productie beïnvloed?
In het artikel wordt genoemd dat Sandra zelf bij het BD, het blad dat dit artikel publiceerde, heeft gewerkt. Heeft zij niet alsnog een vinger in de pap bij het BD? En kent zij de journalist die haar verhaal schrijft misschien persoonlijk? Het lijkt lastig om zo’n persoon nog objectief te kunnen benaderen. Ook wordt in het artikel genoemd dat ze graag eindredacteur had willen worden en Sandra wordt onnodig opgehemeld in het artikel: ‘’Het typeert haar. Sandra Bats is namelijk een vrouw die van aanpakken weet. Niet iemand die opgeeft of bij de pakken neer gaat zitten. Een meer dan harde werker ook, en goed is nooit goed genoeg. Onze vorige eindredacteur zei eens dat ze met energie kon smijten.’’ Wat maakt deze woorden relevant voor het artikel?
8. Sandra kan wél werken, als gezondheidscoach
Sandra kon niet meer werken, dat lezen we in het artikel, maar op haar Instagram kan je vinden dat ze coachingsessies aanbiedt om ‘de schaduwkanten van iemand psyche te herkennen en onopgeloste trauma’s onder ogen te komen’ voor ruim tweehonderd euro. Feitelijk onjuist dus. Ze is dus wel degelijk in staat om aan het werk te gaan. Er wordt tevens niet benoemd dat Sandra belang kan hebben bij een dergelijk artikel, aangezien zij een verdienmodel, de coachingsessies dus, om gezondheid heen heeft gebouwd. Is dit een reclameartikel voor haar coachingsessies?

9. Geen wetenschappelijke onderbouwingen voor biohacking tegen long covid
Het artikel ontbreekt overigens van gefundeerde en/of wetenschappelijke onderbouwingen. Er wordt alleen anekdotisch bewijs geleverd, wat vervolgens door Sandra zelf onderuit gehaald wordt of in ieder geval erg slordig opgeschreven is.
Er gaan ook dingen goed in het artikel. Zo wordt er genoemd dat wat Sandra beweerd geen medisch advies is. Is het artikel dan nog wel relevant? Ook staat er onderin het artikel een katern met info over long covid en de waarschuwing voorzichtig te zijn met alternatieve behandelingen. Je kan je afvragen hoe veel dit katern, ver verwijderd van de kop die suggereert dat biohacking long covid kan genezen, toevoegt aan een artikel waarin vrijuit gesproken wordt over hoe Sandra long covid de baas is geworden.
Conclusie
Voor mijn opleiding journalistiek moest een factcheck schrijven. Na een nieuwsbrief van Sjamadriaan, wat ook ging over dit artikel, heb ik gecheckt op feiten en zorgvuldigheid bij dit nieuws.
Ik vind biohacking onzin. Ik heb dit eerst wél heel erg zinnig gevonden. Ik probeerde namelijk door middel van biohacking zo gezond mogelijk te blijven. Het was leuk en had ook het idee dat het werkte. Tot ik een boek van Sjamadriaan las over dat veel info van biohackers berust op onzin of misgeinterpeteerde info. Ik denk niet dat biohacking werkt, al deed ik dat eerst wel.
Ik heb de nieuwsbrief van Sjamadriaan, waar hetzelfde artikel bekritiseerd wordt, als uitgangspunt genomen. Ik heb dit zodanig samengevat en ontdaan van zijn en mijn opvattingen over dit onderwerp, zodat het een feitelijke constatering werd.
Ik ben blij met de vorm waarin ik deze feitencheck heb uitgevoerd.
Ik zal de volgende keer proberen bij de eerste keer dat ik een artikel maak/schrijf, objectiever te werken. Bij de eerste versie van dit artikel las tussen de regels namelijk mijn eigen mening over dit onderwerp.
Neem contact met me op als u extra informatie heeft of verbeterpunten ziet.